TOSHKENT TO‘QIMACHILIK VA YENGIL SANOAT INSTITUTI AXBOROT-RESURS MARKAZI

Fundamental kutubxonaning yaratilishi 1932-yilda asos solingan Toshkent to‘qimachilik institutining tashkil topish tarixi bilan uzviy bog‘liqdir. 500 ga yaqin kitob bilan ish boshlagan kutubxona 200 ming nusxadan ortiq kitob va davriy nashrlar fondiga ega yirik madaniy-ma’rifiy muassasaga aylandi.
O'tgan yillarda kutubxonani T.A.Kuznetsova (1932-1936-yy), Averyanova N.N. (1936-1965 yy), Xamraeva I.A. (1965-1983 yy), Shipilevskaya R.S. (1983-1985 yy), Batareva G.V. (1985-2010 yy) boshqargan. 2010-yildan buyon Garibyan R.R. ARM direktori sifatida faoliyat yuritib kelmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006-yil 20-iyundagi “Respublika aholisini axborot-kutubxona ta’minotini tashkil etish to‘g‘risida”gi 381-sonli qarori ijrosi yuzasidan Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti (TTYSI) kutubxonasi yangi nom oldi - Axborot resurs markazi (ARM).
ARM o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining https://lex.uz/docs/1018646 2006-yil 20-iyundagi “Aholini axborot-kutubxona bilan ta’minlashni tashkil etish to‘g‘risida”gi 381-son, https://lex.uz/docs/2268953 2011-yil 23-fevraldagi 1487-son “2011-2015 yillarda axborot-kutubxona axborot-resurs xizmatlarini axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida yanada sifatli rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”, https://lex.uz/docs/3338596 2017-yil 13-sentabrdagi “Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi madaniyatini oshirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida”gi 3271-son, https://lex.uz/ru/pdfs/4372452 2019-yil 07-iyundagi “O‘zbekiston Respublikasi aholisiga axborot-kutubxona xizmati ko‘rsatishni yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi 4354-sonli O‘zbekiston Respublikasi qarorlariga muvofiq amalga oshiradi.
ARM institutning yetakchi tuzilmaviy bo‘linmalaridan biri bo‘lib, uning asosiy vazifasi o‘quv jarayoni, ilmiy-tadqiqot ishlarini o‘z vaqtida adabiyotlar bilan ta’minlash va talabalarni mafkuraviy tarbiyalashda faol ishtirok etishdan iborat.
ARMning vazifasi barcha toifadagi foydalanuvchilarga axborot so‘rovlari va foydalanish qoidalariga muvofiq tezkor axborot-kutubxona xizmatlarini ko‘rsatishdan iborat.
ARM ta’lim muassasasi talabalar va aholining zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalangan holda tizimli ta’lim olishi va o‘z-o‘zini tarbiyalashiga ko‘maklashadi, ularga ilmiy va o‘quv elektron resurslaridan foydalanish imkonini beradi, to‘liq matnli ma’lumotlar bazasiga ega elektron katalog yaratadi.
ARM asosiy o'quv binosining birinchi qavatida joylashgan bo'lib, 1560 m2 maydonni egallaydi. ARMda foydalanuvchilar ixtiyorida 5 ta zal mavjud: o‘quv zali, ilmiy zali, elektron kutubxona, badiiy adabiyotlar zali, kataloglar xonasi, shuningdek, ARMning 2-son va 3-son Talabalar turar joylarida ham filiallari mavjud.
Umumiy oʻrinlar soni 250 ta. ARM hududida WI-FI zonasi mavjud.
ARM fondi TTYSIdagi barcha taʼlim yoʻnalishlari boʻyicha ilmiy, o‘quv va badiiy mazmundagi adabiyotlarni oʻz ichiga olgan anʼanaviy va elektron axborot-kutubxona resurslaridan iborat. ARM har yili 3 ming nusxadan ortiq axborot-kutubxona resurslarini o‘zlashtiradi, shuningdek, davriy mahalliy va xorijiy nashrlarga obuna bo‘ladi. Bugungi kunda ARM fondida 200 ming nusxadan ortiq anʼanaviy va elektron axborot-kutubxona resurslari mavjud.
ARM ishini quyidagi bo‘limlar amalga oshiradi: ilmiy-uslubiy va axborot-bibliografiya bo‘limi; axborot-kutubxona resurslarini yig‘ish, tizimlashtirish va kataloglashtirish bo‘limi; elektron axborot resurslari bo'limi; axborot-kutubxona resurslarini saqlash va ta’minlash bo‘limi; tashqi resurslar departamenti.

ARM foydalanuvchilarga quyidagi xizmatlarni taqdim etadi:

- foydalanuvchi xizmatlarini tashkil qiladi;

- kataloglar tizimi, kartotekalar va kutubxona ma’lumotlarining boshqa shakllari orqali kutubxona fondi tarkibi haqida to‘liq ma’lumot beradi;

- axborot-kutubxona resurslarini izlash va tanlashda konsalting yordamini ko‘rsatadi;

- kutubxona fondlaridan vaqtincha foydalanish uchun axborot-kutubxona resurslarini chiqaradi;

- yuqori murakkablikdagi bibliografik ma'lumotnomalarni amalga oshiradi (UDK kodini o'rnatish);

- foydalanuvchilarni ilmiy izlanishlari yo‘nalishlari to‘g‘risida xabardor qiladi;

- institutning ilmiy va o‘quv ishlariga yordam berish uchun foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatini tuzadi;

- mavzuli (tematik), manzilli va boshqa bibliografik ma’lumotlarni taqdim etadi;

- kitob ko‘rgazmalarini tashkil etadi;

- talabalar, rahbariyat va professor-o‘qituvchilarning axborotga bo‘lgan ehtiyojlarini o‘rganadi va tizimli ravishda aniqlaydi;

- ARMning elektron katalogidan bepul foydalanish imkonini beradi;

- axborotni izlash va uni o‘quv jarayoni va ilmiy ishlarda qo‘llash, ARMning ma’lumotnoma-bibliografik apparati, axborot tizimlari va ma’lumotlar bazalari bo‘yicha harakatlanish ko‘nikmalarini shakllantiradi.

Ayni paytda ARM 1 yilda 8 mingdan ortiq axborot va elektron resurslar foydalanuvchilariga xizmat ko‘rsatmoqda. ARMga har kuni o'rtacha 300 ta foydalanuvchi tashrif buyuradi;
yiliga 100 ming donadan ortiq mahsulot ishlab chiqariladi.
TTYSI ARM an’anaviy kutubxona xizmatlaridan foydalanuvchilarga axborot-kutubxona xizmatiga o‘tishni ta’minlash maqsadida axborot-kutubxona texnologik jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beruvchi “IRBIS 64+” va "Unilibrary.uz" yagona elektron platformasi kutubxona tizimidan foydalanish imkoniyatini beradi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning “Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish va kitobxonlik madaniyatini keng targ‘ib qilish” 4-tashabbusiga asosan, ARM foydalanuvchilari uchun ommaviy-ma’rifiy tadbirlar tashkil qiladi:

- 1-kurs talabalari uchun ARM faoliyati, foydalanish qoidalari va kataloglar bilan ishlashga o‘rgatish bo‘yicha kirish darslari;

- fan va madaniyat arboblarining tavallud sanalariga bag'ishlangan tadbirlar;

- “Axborot kunlari” - yangi kelganlar haqidagi xabarlar;

- nashriyotlar tomonidan taqdim etilgan kitob ko'rgazmalari;

- “O‘qiydigan talaba” tanlovi;

- yozuvchilar bilan uchrashuvlar.

ARMda quyidagi mavzularda doimiy faoliyat ko‘rsatuvchi ko‘rgazmalar tashkil etilgan:

“O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning asarlari”;
“Diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurash”;
“Ma’naviyat – milliy yuksalish asosidir”;
“Konstitutsiya – demokratik davlat, barqaror taraqqiyot va farovon hayot poydevori” yil shioriga bag‘ishlandi.
Institut ARM axborot-kutubxona faniga oid seminarlar, konferensiyalar va boshqa tadbirlarda faol ishtirok etadi.
Hozirgi kunda ARM faoliyatida institutning axborot-kutubxona xizmatlari, o‘quv, ilmiy va boshqaruv jarayonlari integratsiyasi muhim o‘rin tutadi. ARM oʻquv-uslubiy boʻlim, yoshlar bilan ishlash boʻlimi, innovatsiya va integratsiya boʻlimi, boʻlimlar, shuningdek, boshqa oliy oʻquv yurtlari ARM va Axborot-kutubxona markazlari bilan integratsiyalashgan.
Axborot-resurs markazining asosiy vazifasi foydalanuvchilarga zarur axborot-kutubxona resurslarini tanlash va taqdim etish, mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishga hissa qo‘shgan holda axborot xizmatlarining sifat jihatidan yangi darajasini yaratishdan iborat.